Làn sóng thanh lý trong thị trường tiền mã hóa bốc hơi 1,2 nghìn tỷ! Chuyên gia tài chính: Bitcoin không chỉ ổn định mà còn có thể khiến chứng khoán Mỹ sụp đổ

Ngày 8 tháng 12, giá Bitcoin giao dịch quanh mức 91.000 USD, giảm hơn 30% so với đỉnh 126.272 USD hồi tháng 10. Thị trường crypto chịu tổn thất nặng nề do đòn bẩy 100x, “Machi đại ca” Huỳnh Lập Thành đã bị cháy tài khoản tới 71 lần chỉ trong tháng 11. Chuyên gia tài chính Nguyễn Mậu Hoa cảnh báo, trừ khi Bitcoin ổn định và hồi phục, nếu không cần thận trọng với thị trường chứng khoán. Dù 4 chỉ số lớn của chứng khoán Mỹ hiện vẫn giữ được đường trung bình 100 ngày, nhưng không loại trừ khả năng sẽ bị phá vỡ như đường trung bình 50 ngày trước đó.

Crypto bốc hơi 1,2 nghìn tỷ USD trong 2 tháng, thảm họa đòn bẩy 100x

Bitcoin có một tháng 11 cực kỳ khó khăn, thị trường ảm đạm kéo dài sang tháng 12 vẫn chưa thể thoát khỏi xu hướng tiêu cực. Nguyễn Mậu Hoa chỉ ra, năm nay giá Bitcoin tăng 30% rồi quay đầu giảm 10% chỉ trong chưa đầy 2 tháng. Từ 125.000 USD xuống 82.000 USD, giảm 34% theo sóng. Sự đảo chiều đột ngột như vậy không hiếm trong lịch sử tiền mã hóa, nhưng lần này xảy ra ngay sau khi Bitcoin lập đỉnh lịch sử và tâm lý thị trường cực kỳ hưng phấn nên mức độ tàn phá càng lớn.

Đòn bẩy 100x trong crypto đã gây ra vô vàn thương vong, không chỉ đơn thuần là vấn đề giá Bitcoin giảm. Trong giao dịch đòn bẩy, giá giảm 1% có thể khiến vị thế 100x bị cháy ngay lập tức. Khi Bitcoin giảm từ 125.000 xuống 82.000 USD, mức giảm 34% đồng nghĩa mọi vị thế long sử dụng đòn bẩy trên 3 lần đều sẽ bị thanh lý cưỡng bức. Đó là lý do tại sao Huỳnh Lập Thành bị cháy tài khoản tới 71 lần trong tháng 11—cứ mỗi lần giá phục hồi nhẹ lại mở long mới, rồi lại bị “dội bom” khi giá giảm mạnh tiếp.

Hiện tượng liên hoàn cháy tài khoản này không phải cá biệt. Theo dữ liệu Coinglass, tháng 11, tổng thanh lý trên thị trường tiền mã hóa toàn cầu vượt 10 tỷ USD, lập kỷ lục cao nhất năm. Nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ đã tăng đòn bẩy mua đuổi khi Bitcoin vượt 100.000 USD, để rồi mất trắng khi giá lao dốc. Cái bẫy “đòn bẩy” này là đặc trưng điển hình của giai đoạn cuối chu kỳ tăng giá crypto: khi tất cả đều dùng đòn bẩy để long, thị trường sẽ có một đợt “rửa sạch” quy mô lớn.

Đáng lo ngại hơn, cú sụp đổ crypto lần này không đơn lẻ. Nguyễn Mậu Hoa nhấn mạnh, hệ lụy thị trường crypto đang lan sang tài chính truyền thống. Mọi tài sản tài chính dường như cùng lúc rơi vào biến động mạnh, chứng khoán Mỹ cũng bắt đầu giảm sâu. Hiệu ứng liên thông giữa các thị trường như vậy từng xuất hiện khi Luna sụp đổ năm 2022, nhưng khi đó tác động lên chứng khoán Mỹ còn hạn chế. Nay, với việc cả nhà đầu tư nhỏ lẻ lẫn tổ chức cùng phân bổ vào chứng khoán Mỹ và crypto, mức độ liên quan giữa hai thị trường ngày càng tăng.

Ba đặc trưng của làn sóng cháy tài khoản crypto

Lạm dụng đòn bẩy: Nhà đầu tư nhỏ lẻ dùng đòn bẩy 10-100x để mua đuổi ở đỉnh, mức giảm 34% đủ để xóa sạch mọi vị thế đòn bẩy cao

Liên hoàn thanh lý: Giá giảm kích hoạt thanh lý cưỡng bức, áp lực bán từ thanh lý lại tiếp tục ép giá xuống, tạo vòng xoáy tiêu cực

Hiệu ứng người nổi tiếng lan truyền hoảng loạn: Tin tức cháy tài khoản của các nhân vật như Huỳnh Lập Thành khiến nhà đầu tư nhỏ lẻ bán tháo trong hoảng loạn

Chứng khoán Mỹ & crypto liên thông: Rủi ro hệ thống của thị trường nhỏ lẻ

Nguyễn Mậu Hoa đưa ra một quan sát then chốt: “Khi chứng khoán Mỹ trở thành thị trường nhỏ lẻ, ai cũng là phe long Bitcoin.” Câu nói này phản ánh sự thay đổi cấu trúc của thị trường tài chính hiện nay. Trước đây, chứng khoán Mỹ chủ yếu do các tổ chức chi phối, nhà đầu tư nhỏ lẻ chiếm tỷ trọng nhỏ. Nhưng những năm gần đây, nhờ các sàn miễn phí phí giao dịch và cộng đồng đầu tư trên mạng xã hội phát triển, tầm ảnh hưởng của nhà đầu tư nhỏ lẻ trên thị trường Mỹ tăng vọt.

Đồng thời, nhóm nhà đầu tư này không chỉ đầu tư cổ phiếu truyền thống mà còn phân bổ vào crypto. Khi giá Bitcoin tăng mạnh, hiệu ứng giàu có của nhỏ lẻ tăng lên, họ sẽ mua thêm cổ phiếu Mỹ, nhất là cổ phiếu công nghệ và AI. Ngược lại, khi Bitcoin sập mạnh, nhỏ lẻ không chỉ mất tiền ở crypto mà còn có thể phải bán chứng khoán Mỹ để bù lỗ hoặc nộp ký quỹ. Vị thế hai chiều này tạo nên mức độ liên thông thị trường chưa từng có.

Gần đây, giới Wall Street có câu nói kinh điển: “Nếu bạn là nhà đầu tư chứng khoán Mỹ, bạn không muốn Bitcoin giảm giá.” Ý nghĩa ẩn sau là, Bitcoin giảm giá sẽ tác động tới chứng khoán Mỹ qua ba kênh: hiệu ứng tài sản, thanh lý đòn bẩy và lây lan tâm lý. Khi nhà đầu tư cùng lúc nắm giữ cả chứng khoán Mỹ và Bitcoin, sự sụp đổ của crypto sẽ trực tiếp làm suy yếu khả năng hoặc ý chí tiếp tục nắm giữ/chốt lời chứng khoán Mỹ của họ.

Dữ liệu cho thấy liên thông này đã bắt đầu xuất hiện. Trong đợt Bitcoin lao dốc tháng 11, chỉ số Nasdaq cũng giảm mạnh. Dù không thể hoàn toàn quy kết cho Bitcoin giảm, nhưng sự trùng hợp về thời điểm không phải ngẫu nhiên. Đặc biệt, những ai nắm giữ cổ phiếu liên quan crypto (như Coinbase, MicroStrategy, Marathon Digital) càng bị đòn kép: giá crypto giảm, cổ phiếu liên quan cũng lao dốc.

Đường trung bình 100 ngày trở thành phòng tuyến then chốt của chứng khoán Mỹ

Nguyễn Mậu Hoa nhắc nhở nhà đầu tư, trừ khi Bitcoin ổn định và hồi phục, nếu không phải hết sức cẩn trọng với chứng khoán. Dù 4 chỉ số lớn của Mỹ giữ được đường trung bình 100 ngày cuối tuần qua, vẫn rất có thể sẽ bị phá vỡ như đường 50 ngày trước đó. Cảnh báo này chỉ ra rủi ro kỹ thuật cực kỳ quan trọng.

Đường trung bình động là chỉ báo cơ bản và quan trọng nhất trong phân tích kỹ thuật. Đường 50 ngày đại diện xu hướng ngắn hạn, 100 ngày là xu hướng trung hạn, 200 ngày là dài hạn. Khi giá cổ phiếu giảm dưới đường 50 ngày, thường là tín hiệu xu hướng ngắn hạn suy yếu. Tháng 11, chứng khoán Mỹ đã xuyên thủng đường 50 ngày—đây là cảnh báo đầu tiên.

Hiện tại, thị trường Mỹ đang kiểm tra đường trung bình 100 ngày, phòng tuyến then chốt cho xu hướng trung hạn. Nếu đường 100 ngày bị xuyên thủng, kỹ thuật sẽ phát ra tín hiệu bán mạnh hơn, có thể gây ra làn sóng bán tháo quy mô lớn từ các hệ thống giao dịch định lượng và các nhà đầu tư theo xu hướng. Lo ngại hơn, nếu 100 ngày mất, hỗ trợ tiếp theo là 200 ngày—nghĩa là có thể giảm thêm 10-15%.

Nguyễn Mậu Hoa đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của Bitcoin ổn định đối với chứng khoán Mỹ. Nhận định này đi ngược quan điểm truyền thống. Trước đây, các nhà phân tích cho rằng chứng khoán Mỹ chủ yếu phụ thuộc vào nền tảng kinh tế, lợi nhuận doanh nghiệp và chính sách lãi suất, còn crypto chỉ là tài sản bên lề, ảnh hưởng hạn chế tới thị trường chính. Tuy nhiên, cấu trúc thị trường hiện tại đã thay đổi: nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia đông đảo, hiệu ứng giàu có phóng đại, đòn bẩy phổ biến khiến mức độ liên thông giữa Bitcoin và chứng khoán Mỹ lên mức cao kỷ lục.

So sánh với lịch sử, khi Luna sụp đổ năm 2022, chứng khoán Mỹ cũng điều chỉnh, nhưng chủ yếu do FED tăng lãi suất chứ không phải do crypto sụp đổ. Lần này khác biệt ở chỗ: Bitcoin lao dốc khi chứng khoán Mỹ đã định giá cao, phân tích kỹ thuật yếu đi, hai thị trường cộng hưởng có thể tạo sức phá hủy lớn hơn. Ngoài ra, các công ty niêm yết nắm giữ nhiều Bitcoin như MicroStrategy có mức tương quan cao với Bitcoin, tỷ trọng của họ trong chỉ số Mỹ cũng không nhỏ.

Cái giá của “cuộc vui đòn bẩy” nhỏ lẻ: Lây lan từ crypto sang chứng khoán

Trường hợp của Huỳnh Lập Thành rất điển hình. Là người nổi tiếng trong làng giải trí Đài Loan và sáng lập dự án NFT Machi X, anh có lượng lớn người theo dõi trong crypto. Lịch sử giao dịch trên Hyperliquid của anh hoàn toàn minh bạch, việc bị cháy tài khoản tới 71 lần trong tháng 11 đã gây chấn động thị trường. Trung bình mỗi ngày cháy tài khoản hơn 2 lần, sau mỗi lần lại lập tức tăng vị thế, rồi tiếp tục bị “đo ván”.

Kiểu giao dịch “thua vẫn chơi tiếp” này rất phổ biến trong crypto. Nhiều nhà đầu tư nhỏ thắng lớn bằng đòn bẩy trong thị trường bò, tưởng đã nắm được quy luật thị trường, để rồi thua thảm khi đảo chiều. Kỷ lục cháy tài khoản công khai của Huỳnh Lập Thành là bài học lớn, cảnh báo rủi ro cực đoan của giao dịch đòn bẩy. Quan trọng hơn, khi cả người nổi tiếng cũng không thể sống sót với đòn bẩy, nhà đầu tư nhỏ lẻ càng khó thắng.

Văn hóa đòn bẩy của crypto đang lan sang thị trường chứng khoán Mỹ. Ngày càng nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ dùng margin, quyền chọn, ETF đòn bẩy… để khuếch đại lợi nhuận chứng khoán Mỹ. Xu hướng này làm tăng biến động ngắn hạn, nhưng tích tụ rủi ro hệ thống về dài hạn. Khi thị trường đảo chiều, thanh lý đòn bẩy gây ra hiệu ứng domino từ crypto lan sang chứng khoán Mỹ rồi tới thị trường tài chính toàn cầu.

Cảnh báo của Nguyễn Mậu Hoa chính là dựa trên nhận định về rủi ro hệ thống này. Ông không đơn thuần bi quan về chứng khoán Mỹ hoặc Bitcoin, mà chỉ ra mối quan hệ phụ thuộc nguy hiểm giữa hai bên. Trong cấu trúc như vậy, bất kỳ bên nào sụp đổ đều có thể gây ra phản ứng dây chuyền. Bitcoin là tài sản có biến động lớn nhất trong chuỗi tài sản rủi ro, thường dẫn dắt xu hướng chứng khoán Mỹ. Vì vậy, Bitcoin ổn định/hồi phục sẽ là chỉ báo dẫn dắt then chốt quyết định chứng khoán Mỹ có giữ được đường trung bình 100 ngày hay không.

Chiến lược đối phó cho nhà đầu tư: Giảm đòn bẩy & đa dạng hóa danh mục

Trước rủi ro kép từ crypto và chứng khoán Mỹ, nhà đầu tư nên làm gì? Nguyên tắc đầu tiên là giảm đòn bẩy. Dù ở crypto hay chứng khoán, đòn bẩy cao là “tử thần” trong giai đoạn biến động. Thảm họa 71 lần cháy tài khoản của Huỳnh Lập Thành đã chứng minh, kể cả nhà đầu tư kinh nghiệm cũng không thể tồn tại lâu dài khi dùng đòn bẩy cao. Giảm đòn bẩy xuống dưới 2 lần, hoặc tốt nhất là không dùng đòn bẩy, là lựa chọn thận trọng nhất hiện nay.

Tiếp theo là theo sát các vùng hỗ trợ kỹ thuật của Bitcoin. “Ổn định” ở đây, theo Nguyễn Mậu Hoa, là Bitcoin phải tạo được vùng hỗ trợ vững chắc ở một mức giá quan trọng, ngừng rơi và đi ngang tích lũy. Hiện tại vùng hỗ trợ then chốt là 85.000-90.000 USD, nếu giữ được và tích lũy đi ngang, có thể cho thấy giai đoạn tệ nhất đã qua. Ngược lại, thủng 80.000 USD có thể kích hoạt một làn sóng bán tháo mới.

Thứ ba là đa dạng hóa danh mục để giảm rủi ro tập trung. Không nên dồn hết vốn vào một thị trường hoặc loại tài sản. Cảnh báo của Nguyễn Mậu Hoa không phải khuyên nhà đầu tư rút hết khỏi chứng khoán Mỹ/Bitcoin, mà là lưu ý rủi ro liên thông giữa hai bên. Nên phân bổ thêm vàng, trái phiếu hoặc tài sản phòng thủ truyền thống để làm “bộ đệm” khi thị trường biến động cực đoan.

Cuối cùng, giữ sự bình tĩnh tránh quyết định theo cảm xúc. Thị trường hoảng loạn thường là lúc bán ra tệ nhất, cũng như lúc thị trường hưng phấn là thời điểm mua vào nguy hiểm nhất. Là chuyên gia kỳ cựu, Nguyễn Mậu Hoa đưa ra cảnh báo dựa trên phân tích cấu trúc thị trường và rủi ro, không phải vì tâm lý bi quan. Nhà đầu tư nên đánh giá hợp lý khả năng chịu rủi ro của bản thân, xây dựng kế hoạch cắt lỗ rõ ràng thay vì chạy theo cảm xúc thị trường.