Tại California, Mỹ, một quỹ đầu tư mang tên Voleon đang làm thay đổi mô hình đầu tư truyền thống. Quỹ này quản lý tài sản trị giá 16 tỷ USD hầu như hoàn toàn dựa vào hệ thống trí tuệ nhân tạo để đưa ra quyết định giao dịch, thay vì các nhà giao dịch con người truyền thống.

Hệ thống AI tiên tiến này xử lý một lượng lớn dữ liệu hàng ngày, bao gồm thông tin về hàng nghìn cổ phiếu, trái phiếu và ngoại hối. Nó không chỉ có khả năng giải thích các báo cáo tài chính phức tạp mà còn thu thập dữ liệu thương mại điện tử, thậm chí phân tích ngữ điệu và cảm xúc của tin tức tài chính để đưa ra quyết định đầu tư chính xác.

Kể từ năm 2020, hiệu suất của Voleon đã gây chú ý, đạt được tỷ lệ hoàn vốn hai chữ số trong nhiều năm liên tiếp. Tuy nhiên, phía sau thành công này cũng ẩn chứa những vấn đề đáng lo ngại. Ngay cả ban lãnh đạo công ty cũng thừa nhận, khoảng 20% quyết định giao dịch là không thể giải thích đối với con người. AI có thể đột ngột quyết định mua một số trái phiếu ít người biết đến hoặc bán khống một công ty tiêu dùng nào đó, trong khi các nhà quản lý con người hoàn toàn không biết về logic đứng sau.

Tình huống này đã đặt ra một câu hỏi sâu sắc: Chúng ta có thực sự hiểu và tin tưởng những thuật toán này hay chỉ bị sức mạnh của dữ liệu làm cho mờ mắt?

Triết lý đầu tư giá trị truyền thống nhấn mạnh "hiểu biết về doanh nghiệp". Ví dụ, lý do Warren Buffett giữ cổ phiếu Coca-Cola trong thời gian dài là vì ông hiểu sâu sắc lợi thế cạnh tranh và khả năng sinh lời bền vững của thương hiệu này. Ngược lại, đầu tư AI hoàn toàn phụ thuộc vào mối liên hệ dữ liệu. Nó không quan tâm đến các yếu tố cơ bản của công ty, chỉ chú trọng vào các mô hình biến động giá và mối quan hệ thống kê giữa các dữ liệu khác nhau. AI có thể phát hiện ra các mô hình mà con người khó nhận thấy từ lượng thông tin khổng lồ, nhưng những mô hình này không nhất thiết phản ánh được mối quan hệ nhân quả thực sự.

Với sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ AI như mô hình ngôn ngữ lớn, ngày càng nhiều tổ chức tài chính bắt đầu sử dụng AI để giám sát tâm lý thị trường và tạo ra các chiến lược giao dịch. Thế hệ nhà đầu tư trẻ không còn bám chặt vào quan niệm truyền thống về "nắm giữ lâu dài", mà thay vào đó có xu hướng theo đuổi hiệu suất hồi quy lịch sử của các thuật toán.

Đối mặt với xu hướng này, các cơ quan quản lý đang nỗ lực theo kịp bước tiến của sự đổi mới. Ủy ban Chứng khoán Hoa Kỳ đã bắt đầu xem xét cách thức quản lý việc ứng dụng AI trong thị trường tài chính từ năm 2024. Tuy nhiên, tốc độ phát triển công nghệ vượt xa tốc độ của sự quản lý, tình huống này có thể đem lại rủi ro tiềm ẩn cho thị trường.

Chiến lược đầu tư được điều khiển bởi AI chắc chắn mang lại những cơ hội lớn, nhưng đồng thời cũng đi kèm với những thách thức chưa từng có. Chúng ta cần tận dụng khả năng phân tích mạnh mẽ của AI trong khi vẫn giữ một nhận thức hợp lý về công nghệ, và thiết lập một khuôn khổ quản lý thích hợp để đảm bảo sự ổn định và công bằng của thị trường tài chính. Trong tương lai, việc cân bằng sự đổi mới công nghệ và kiểm soát rủi ro sẽ trở thành một vấn đề quan trọng mà ngành tài chính phải đối mặt.