Bạn đã từng nghe một câu chuyện có thật này chưa? Trên một hòn đảo nào đó ở Thái Bình Dương, người dân trên đảo qua nhiều thế hệ đã sử dụng những chiếc bánh xe đá khổng lồ làm tiền.

Thứ này phải chèo thuyền 400 km sang đảo khác để khai thác, quá trình vận chuyển có thể lật thuyền và mất mạng bất cứ lúc nào. Chính vì kiếm được nó quá khó khăn nên suốt hàng trăm năm, hệ thống tiền tệ này vận hành khá ổn định.

Cho đến năm 1871, một thuyền trưởng người Mỹ mang theo thuốc nổ và tàu hơi nước tới — nhẹ nhàng kéo về một thuyền đầy đá. Người dân trên đảo sững sờ: tài sản tổ tiên tích góp bao năm phút chốc hóa thành đồ bỏ đi.

Chuyện này nói lên điều gì? Tiền tệ vốn dĩ có sự phân cao thấp. Tiêu chuẩn đánh giá cực kỳ đơn giản và thẳng thắn: **Xem tỷ lệ giữa tổng cung và lượng phát hành mới**.

• Tổng cung = Tổng số đã lưu thông trên thị trường
• Lượng phát hành mới = Số lượng có thể được in/thêm ra mỗi năm
• Tỷ lệ cao = Khó tăng cung = Tiền cứng
• Tỷ lệ thấp = In thoải mái = Chắc chắn mất giá

**Vàng vì sao đứng vững suốt hàng nghìn năm?**
Câu trả lời nằm ở độ khan hiếm: chi phí khai thác cực đắt, không thể nhân tạo, gần như không hao mòn, mỗi năm nguồn cung tăng thêm luôn chỉ ở mức 1,5%-2%. Dù giá vàng có tăng vọt, sản lượng ngắn hạn vẫn không thể theo kịp nhu cầu.

Còn quan trọng hơn — Độ cứng của tiền tệ quyết định trực tiếp hướng đi của nền văn minh:
→ Có tiền cứng: người ta dám đầu tư cho tương lai → tiến bộ công nghệ → xã hội thịnh vượng
→ Tiền mềm tràn lan: ai còn giữ tiền? Hưởng thụ trước đã → đổi mới đình trệ

Giờ thì bạn hiểu vì sao nhiều người gọi BTC là "vàng kỹ thuật số" rồi chứ — về bản chất, tất cả đều đang theo đuổi tỷ lệ tổng cung và phát hành mới tối ưu nhất.