Tại sao tôi không hối tiếc đã làm việc trong ngành công nghiệp tiền điện tử 8 năm?

Viết bài: Nic Carter, Đối tác của Castle Island Ventures

Biên dịch: AididiaoJP, Foresight News

Liên kết bài viết gốc:

Ken Chang gần đây đã đăng một bài viết có tiêu đề «Tôi đã lãng phí tám năm cuộc đời trong tiền mã hóa», trong đó anh ấy thẳng thắn phê phán tính vốn có của ngành này là tự huỷ hoại vốn và chủ nghĩa huyền ảo tài chính.

Những người trong giới tiền mã hóa thường thích châm chọc những bài như vậy về «rút lui đầy tức giận», và thích thú hồi tưởng câu chuyện của các nhân vật lịch sử như Mike Hearn hay Jeff Garzik khi họ rời bỏ một cách phô trương (đồng thời không quên chỉ ra rằng sau khi họ rời đi, giá Bitcoin đã tăng bao nhiêu).

Nhưng nhìn chung, bài viết của Ken là đúng. Anh ấy nói:

Tiền mã hóa tuy tuyên bố giúp phân quyền hệ thống tài chính, tôi từng tin tưởng sâu sắc điều đó, nhưng thực tế là nó chỉ là một hệ thống siêu đầu cơ và cờ bạc, về bản chất chỉ là bản sao của nền kinh tế hiện tại. Thực tế đã đập vào mặt tôi như một chiếc xe tải, tôi không đang xây dựng một hệ thống tài chính mới, tôi đã tạo ra một sòng bạc. Một sòng bạc không tự xưng là sòng bạc, nhưng chính là sòng bạc lớn nhất, hoạt động 24/7, đa người chơi của thế hệ chúng ta.

Ken chỉ ra rằng các quỹ đầu tư mạo hiểm đã đốt hàng chục tỷ đô la để tài trợ cho các blockchain mới, trong khi rõ ràng là chúng ta không cần nhiều vậy. Điều này không sai. Mặc dù anh ấy mô tả về mô hình kích thích có phần lệch lạc (quỹ đầu tư mạo hiểm về bản chất là một đường ống vốn — nhìn chung họ chỉ làm những việc mà các đối tác giới hạn chấp nhận), Ken còn phê bình sự tràn lan của các DEX vĩnh viễn và spot, thị trường dự đoán, nền tảng phát hành meme coin… Thật vậy, dù bạn có thể biện hộ cho các khái niệm này ở cấp độ trừu tượng (ngoại trừ nền tảng phát hành meme coin, vốn vô lý), thì không thể phủ nhận rằng sự tràn lan của chúng chỉ vì thị trường đã có những động lực như vậy, và các quỹ đầu tư sẵn sàng trả tiền.

Ken nói rằng ban đầu anh vào giới này với niềm khao khát của chủ nghĩa tự do ý chí, ánh sáng trong mắt. Điều này rất quen thuộc với những người tham gia lĩnh vực này: anh mang khuynh hướng tự do ý chí. Nhưng kết quả anh không thực hành lý tưởng tự do ý chí, mà lại tạo ra một sòng bạc. Cụ thể, anh nổi tiếng với công việc tại Ribbon Finance, một giao thức cho phép người dùng gửi tài sản vào kho, bán quyền chọn theo hệ thống để kiếm lợi.

Tôi không muốn nói quá gay gắt, nhưng sự thật là như vậy. Nếu là tôi, tôi cũng sẽ tự vấn sâu sắc. Khi xung đột giữa nguyên tắc và công việc trở nên quá sức chịu đựng, Ken đã đi đến kết luận bi quan: Tiền mã hóa là sòng bạc, chứ không phải cuộc cách mạng.

Điều khiến tôi rất cảm động là nó khiến tôi nhớ đến bài viết của Mike Hearn cách đây gần mười năm. Hearn viết rằng:

Tại sao Bitcoin thất bại? Vì cộng đồng đằng sau nó thất bại. Nó đáng ra đã trở thành một loại tiền tệ phi tập trung mới, không có «tổ chức quan trọng hệ thống», không có «quyền lực quá lớn để không thể phá huỷ», nhưng lại biến thành thứ tồi tệ hơn: một hệ thống hoàn toàn do số ít kiểm soát. Thêm vào đó, mạng lưới đang đứng bên bờ vực của sự sụp đổ kỹ thuật. Các cơ chế để ngăn chặn tất cả điều này đã mất hiệu lực, do đó chẳng còn lý do gì để tin rằng Bitcoin thực sự có thể tốt hơn hệ thống tài chính hiện tại.

Chi tiết có khác, luận điểm vẫn nhất quán. Bitcoin / tiền mã hóa đáng ra phải là thứ gì đó (phi tập trung, thực hành của giới hacker mật mã), nhưng lại biến thành hình dạng khác (sòng bạc, tập trung). Cả hai đều đồng ý rằng: cuối cùng nó vẫn không tốt hơn hệ thống tài chính hiện có.

Luận điểm của Hearn và Ken có thể tóm lại bằng một câu: Tiền mã hóa ban đầu thực sự có ý tưởng, nhưng cuối cùng đã đi sai hướng. Do đó, chúng ta phải đặt câu hỏi: Mục đích của tiền mã hóa là gì?

Năm mục tiêu của tiền mã hóa

Theo tôi, có khoảng năm nhóm mà chúng không loại trừ lẫn nhau. Cá nhân tôi đồng tình nhất với nhóm 1 và nhóm 5, nhưng tôi vẫn thông cảm với tất cả các nhóm. Tuy nhiên, tôi không cứng nhắc về bất cứ phe phái nào, kể cả nhóm Bitcoin cứng rắn.

Phục hồi tiền tệ lành mạnh

Đây là ước mơ ban đầu, chung của đa số (không phải tất cả) các người chơi Bitcoin thời kỳ đầu. Ý tưởng là, theo thời gian, Bitcoin sẽ trở thành đối thủ cạnh tranh với đặc quyền tiền tệ của nhiều quốc gia chủ quyền, thậm chí có thể thay thế fiat, đưa chúng ta trở lại một trật tự kiểu tiêu chuẩn vàng mới. Nhóm này thường coi tất cả những thứ khác trong lĩnh vực tiền mã hóa là nhiễu loạn và lừa đảo, chỉ mượn đà của Bitcoin. Không thể phủ nhận, Bitcoin tiến xa trong lĩnh vực quyền lực nhà nước, dù chỉ trong 15 năm. Những người ủng hộ quan điểm này luôn trong trạng thái mâu thuẫn giữa thất vọng và hy vọng: vừa mong chờ như mơ, vừa nghĩ rằng Bitcoin phổ biến rộng rãi là điều gần như chắc chắn.

Mã hóa logic kinh doanh bằng hợp đồng thông minh

Quan điểm này do Vitalik Buterin và phần lớn thành viên cộng đồng Ethereum đề xướng: vì chúng ta có thể số hóa tiền, nên có thể thể hiện các giao dịch và hợp đồng bằng mã, làm thế giới hiệu quả và công bằng hơn. Đối với những người theo chủ nghĩa nguyên thủy của Bitcoin, đây từng là điều dị giáo. Nhưng nó đã thành công trong một số lĩnh vực hẹp, đặc biệt là các hợp đồng dễ dàng biểu đạt bằng toán học như phái sinh.

Biến quyền sở hữu số thành thật

Đây là tóm tắt của tôi về triết lý «Web3» hoặc «đọc ghi sở hữu». Ý tưởng này không vô lý, rằng quyền sở hữu số cần phải chân thật, giống như quyền sở hữu vật thể. Tuy nhiên, thực tiễn NFT, mạng xã hội Web3 đều hoặc là đi sai hướng hoàn toàn, hoặc nói một cách khách quan, không đúng thời điểm. Dù đã bỏ ra hàng tỷ đô la, hiện nay ít ai còn bảo vệ triết lý này nữa. Nhưng tôi vẫn nghĩ còn có điều đáng suy nghĩ. Tôi cho rằng nhiều vấn đề mạng hiện tại bắt nguồn từ việc chúng ta chưa thực sự «sở hữu» danh tính và không gian mạng của chính mình, cũng không thể kiểm soát hiệu quả các đối tượng tương tác và phân phối nội dung. Tôi tin rằng một ngày nào đó, chúng ta sẽ lấy lại quyền chủ quyền đối với tài sản số của chính mình, và blockchain có thể đóng vai trò trong đó. Chỉ là thời điểm chưa chín muồi.

Nâng cao hiệu quả thị trường vốn

Trong số năm mục tiêu này, đây là ít mang tính ý thức hệ nhất. Không nhiều người hào hứng với việc thanh toán chứng khoán, ngôn ngữ COBOL, hệ thống SWIFT hay các cửa sổ chuyển tiền điện tử. Nhưng dù sao, đây vẫn là động lực thực tế thúc đẩy phần lớn ngành tiền mã hóa phát triển. Lý luận là: hệ thống tài chính phương Tây dựa trên công nghệ cũ, do phụ thuộc vào lối đi cũ, cực kỳ khó nâng cấp (không ai dám thay thế một hệ thống xử lý hàng chục nghìn tỷ đô la hàng ngày). Nên đã cần một sự đổi mới từ bên ngoài hệ thống, dùng kiến trúc mới hoàn toàn. Giá trị của nó chủ yếu thể hiện qua hiệu quả và khả năng tiết kiệm chi phí cho người tiêu dùng, vì vậy không quá hấp dẫn.

Mở rộng tài chính toàn cầu

Cuối cùng, còn có những người nhiệt huyết xem tiền mã hóa là công nghệ bao dung, có thể cung cấp hạ tầng tài chính chi phí thấp cho toàn cầu, thậm chí lần đầu tiên trong đời, một số người được tiếp cận dịch vụ tài chính. Điều này có nghĩa là mọi người có thể tự quản lý tài sản mã hóa (hiện nay phổ biến hơn là stablecoin), tiếp cận chứng khoán token hóa hoặc quỹ tiền tệ, sở hữu thẻ tín dụng phát hành dựa trên ví hoặc tài khoản sàn giao dịch, và được đối xử bình đẳng trên internet tài chính. Đây là một hiện tượng rất thực tế, thành công bề nổi của nó đã mang lại sự an ủi cho nhiều nhà lý tưởng đang dần mất hy vọng.

Chủ nghĩa lạc quan thực dụng

Vậy, ai đúng? Chủ nghĩa lý tưởng hay bi quan? Hay còn có một khả năng thứ ba?

Tôi có thể nói dài dòng rằng bong bóng luôn đi kèm các cuộc cách mạng công nghệ lớn, thực ra bong bóng đã thúc đẩy xây dựng hạ tầng hữu ích, và chính vì là công nghệ tài chính, tiền mã hóa đặc biệt dễ bị đầu cơ, nhưng điều này cũng chỉ là tự an ủi phần nào.

Câu trả lời thực sự của tôi là: Giữ thái độ lạc quan thực dụng mới là đúng đắn. Mỗi khi bạn cảm thấy tuyệt vọng về sòng bạc tiền mã hóa, hãy nhớ kỹ điều này. Đầu cơ, hưng phấn, rút vốn là những tác dụng phụ không thể tránh khỏi của việc xây dựng hạ tầng hữu ích. Nó mang lại chi phí nhân lực thật sự, tôi không có ý xem nhẹ điều đó. Meme coin, các trò chơi cờ bạc vô nghĩa và chủ nghĩa huyền ảo tài chính ngày càng phổ biến trong giới trẻ thật sự gây thất vọng, không có lợi cho xã hội. Nhưng đó là hậu quả tất yếu của việc xây dựng thị trường vốn theo mô hình không cần phép màu. Tôi nghĩ không còn cách nào khác, bạn chỉ có thể chấp nhận đây là một phần của cách blockchain vận hành. Và bạn có thể chọn không tham gia.

Chìa khóa là: Tiền mã hóa có mục tiêu của nó, hoàn toàn bình thường khi có thái độ lý tưởng hóa về nó. Chính những mục tiêu này đã khiến hàng ngàn người đổ cả sự nghiệp vào ngành này.

Chỉ là có thể nó không thú vị như bạn nghĩ.

Thế giới có khả năng cao sẽ không đột nhiên chấp nhận Bitcoin toàn diện. NFT chưa cách mạng hóa quyền sở hữu số, thị trường vốn đang chậm rãi lên chuỗi. Ngoại trừ USD, chúng ta chưa token hóa nhiều tài sản, chưa có chính quyền nào sụp đổ vì người dân mang ví mã hóa. Hợp đồng thông minh chủ yếu dùng cho phái sinh, ít lĩnh vực khác. Những ứng dụng thực sự phù hợp với thị trường vẫn giới hạn ở Bitcoin, stablecoin, DEX và thị trường dự đoán. Đúng vậy, nhiều giá trị tạo ra có thể bị các tập đoàn lớn chiếm đoạt, hoặc cuối cùng trả lại cho người tiêu dùng dưới dạng tăng hiệu quả và giảm chi phí.

Vì vậy, thử thách thực sự là giữ một thái độ lạc quan dựa trên thực tế, chứ không phải mơ mộng vô căn cứ. Nếu bạn tin vào chủ nghĩa tự do ý chí, thì sự chênh lệch giữa kỳ vọng và thực tế cuối cùng sẽ khiến bạn thất vọng. Còn casino, phát hành tiền không kiểm soát, đầu cơ tràn lan, tất cả đều là những mảng xấu xỉ của ngành, dù khó loại bỏ, nhưng tồn tại khách quan. Nếu bạn nghĩ rằng chi phí blockchain mang lại đã vượt quá lợi ích, thì chọn thất vọng hoàn toàn là điều hợp lý. Nhưng theo tôi, hiện tại còn tốt hơn bất cứ thời điểm nào trong quá khứ. Chúng ta có nhiều bằng chứng hơn bao giờ hết cho thấy chúng ta đang đi đúng hướng.

Chỉ cần nhớ mục tiêu đó.