Cysic Network là gì? Thời đại khai thác 2.0 ai cũng có thể đóng góp sức mạnh tính toán để kiếm token

Cysic Network là mạng lưới xác thực phi tập trung đầu tiên trong ngành được thiết kế dành riêng cho bằng chứng không kiến thức (ZK), cung cấp dịch vụ tạo và xác minh bằng chứng nhanh nhất, rẻ nhất cho các dự án ZK thông qua chip ASIC tự phát triển và sức mạnh tính toán GPU cộng đồng. Mạng lưới này áp dụng cơ chế đồng thuận Proof of Compute, kết hợp ưu thế của bằng chứng công việc và bằng chứng cổ phần. Người tham gia nhận thưởng token bằng cách đóng góp sức mạnh tính toán, staking token hoặc tham gia quản trị.

Tại sao tăng tốc ZK Proofs lại trở thành nhu cầu thiết yếu

Bằng chứng không kiến thức (ZKP) là một khái niệm mật mã học cho phép một bên chứng minh tính đúng đắn của một phát biểu với bên kia mà không tiết lộ bất kỳ thông tin nào khác. Công nghệ này có nhiều ứng dụng trong lĩnh vực tiền mã hóa, như xây dựng blockchain riêng tư, tăng thông lượng cho blockchain Layer 1, và thúc đẩy giao tiếp giữa hai blockchain độc lập. Tuy nhiên, quá trình tạo ZK Proof rất tốn tài nguyên, đòi hỏi nhiều phép toán toán học phức tạp như lũy thừa, nghịch đảo, nhân đa thức, cũng như di chuyển lượng dữ liệu lớn.

Nhu cầu tính toán cao này gợi nhớ đến bối cảnh đào Bitcoin, nhưng việc tạo ZK Proof còn phức tạp hơn nhiều. Giải pháp tập trung truyền thống có chi phí cao và rủi ro điểm lỗi đơn, trong khi khái niệm xác thực phi tập trung mang đến giải pháp bền vững hơn. Cysic Network ra đời để giải quyết hai vấn đề lớn này: phi tập trung hóa xác thực và giảm độ trễ, chi phí kết toán bằng chứng.

Khi Ethereum thực hiện kết toán ZK Proof, chi phí và độ trễ đều rất cao. Giải pháp hiện tại là gom nhiều bằng chứng lại rồi gửi các bằng chứng tổng hợp lên Ethereum, giúp giảm phí gas xác thực nhưng lại tăng thời gian chờ đợi. Cysic Network mang đến giải pháp thỏa đáng bằng cách di chuyển kết toán ZK Proof ra khỏi Ethereum, vốn là một quá trình gần như không trạng thái.

Proof of Compute hoạt động như thế nào

Cysic Network áp dụng cơ chế đồng thuận mới gọi là Proof of Compute (PoC), về bản chất là một giao thức đồng thuận xác suất, chống Byzantine Fault. Đơn giản, PoC đạt đồng thuận thông qua cuộc bầu chọn lãnh đạo bí mật, công bằng và có thể xác minh trong mỗi epoch, tại đó một số người tham gia có thể đủ điều kiện gửi block lên chuỗi dựa trên tiêu chí công khai, công bằng và có thể xác minh.

Blockchain được chia thành nhiều kỷ nguyên, mỗi kỷ nguyên gồm số lượng block cố định. Để đạt đồng thuận trong mỗi epoch, những người xác minh thực hiện các bước sau: đầu tiên, dựa trên bài toán của kỷ nguyên trước, các người xác minh cạnh tranh giải để hình thành ủy ban. Ủy ban gồm số lượng nhất định những người xác minh nhanh nhất, chịu trách nhiệm đề xuất block trong epoch đó. Sau khi ủy ban được thành lập, đồng thuận epoch này được thực hiện qua cơ chế PoS tích hợp trong Cosmos SDK, quyền lợi chỉ áp dụng cho thành viên ủy ban.

Thiết kế này cân bằng giữa hiệu quả, công bằng và phi tập trung. So với PoW truyền thống, bài toán tính toán của PoC không nhằm tiêu tốn năng lượng mà để chọn ra người xác minh có năng lực nhất. So với PoS thuần túy, PoC đảm bảo thành viên ủy ban phải có sức mạnh tính toán thực sự chứ không chỉ nắm giữ nhiều token.

Vai trò và lợi ích của ba nhóm tham gia Cysic Network

Người chứng minh (Provers): Chịu trách nhiệm sử dụng phần cứng mạnh như GPU và ASIC để tạo ZK Proof, cần staking một lượng $Token nhất định mới được nhận nhiệm vụ chứng minh, và nhận thưởng khi tạo thành công ZK Proof hợp lệ, phần thưởng được trả bằng $Token trong khoảng thời gian cố định.

Thành viên ủy ban xác minh (VCM): Có nhiệm vụ kiểm tra tính hợp lệ của bằng chứng do Prover tạo, gửi và bỏ phiếu các đề xuất quản trị. Nhờ tính đơn giản của ZKP, phần cứng của VCM có thể không mạnh bằng Prover. Để tham gia VCM phải staking token $Token , quyền bỏ phiếu tỷ lệ thuận với lượng token staking.

Đại lý (Agents): Có nhiệm vụ chuyển nhiệm vụ chứng minh từ dự án ZK đến mạng lưới, sau đó trả lại thông tin cần thiết cho dự án ZK. Giai đoạn đầu do Cysic đảm nhận, sau này sẽ phi tập trung hóa và yêu cầu cam kết token cần thiết.

Cơ chế hai token và logic quản trị

Cysic Network áp dụng cơ chế hai token: $Token và $veToken (token quản trị). $Token là token gốc, dùng để trả phí gas giao dịch, thưởng block và phần thưởng staking. $veToken là token quản trị và không thể chuyển nhượng, có thể nhận được qua việc khóa $Token . Quyền biểu quyết của người dùng tỷ lệ thuận với số $veToken và thời gian khóa.

Chức năng biểu quyết giúp Cysic Network thu về giá trị toàn bộ hệ sinh thái ZK. Prover và Validator đóng góp sức mạnh tính toán vào pool, pool phục vụ nhiều dự án ZK khác nhau. Người dùng có thể mua $Token và khóa để nhận quyền biểu quyết, quản trị pool tính toán. Phân bổ tài nguyên tính toán có thể điều chỉnh động theo nhiều yếu tố, trong đó phần thưởng token do dự án ZK cung cấp là một yếu tố.

Thời gian khóa tối thiểu khi staking $Token là 6 tháng, có thể kéo dài để nhận thêm phần thưởng. Thời gian khóa càng lâu, nhận được $veToken càng nhiều. Thời gian khóa khác nhau sẽ nhận được tỷ lệ $veToken khác nhau, tăng gần như tuyến tính. Khi thời gian khóa còn lại giảm dần, lượng $veToken cũng giảm dần. Người tham gia có thể chọn tự động khóa lại, lúc này thời gian khóa còn lại của $Token sẽ cố định.

Lộ trình ba giai đoạn testnet

Testnet của Cysic Network gồm ba giai đoạn, mỗi giai đoạn đều có hệ thống điểm thưởng tích lũy. Giai đoạn đầu đã ra mắt cuối tháng 7, cung cấp các tính năng cơ bản như blockchain dựa trên Cosmos, bộ lập lịch phân phối nhiệm vụ tập trung, quy trình đăng ký dự án, validator và prover, quy trình kiểm tra nhiệm vụ, dashboard, blockchain explorer,… Người dùng tham gia với tư cách validator nhận thưởng tự động dựa trên đóng góp xác thực.

Giai đoạn hai dự kiến ra mắt đầu tháng 9/2024, bổ sung tính năng chính là cơ chế bằng chứng tính toán. Cơ chế đồng thuận mới tăng cường bảo mật và phi tập trung. Trong mạng này, thành viên cộng đồng sở hữu nhiều tài nguyên tính toán có thể tham gia làm prover và validator, bắt đầu nhận thưởng cho việc cung cấp sức mạnh tính toán.

Giai đoạn ba là testnet cuối trước mainnet, dự kiến ra mắt cuối tháng 11/2024. Tính năng mới gồm quy trình phân phối nhiệm vụ, tham gia mạng không cần xin phép và chức năng biểu quyết. Prover và validator sẽ tính toán một hàm ngẫu nhiên có thể xác minh để xác định có đủ điều kiện nhận nhiệm vụ cụ thể không. Nếu testnet lần này diễn ra suôn sẻ, mainnet dự kiến khởi chạy đầu năm 2025.